نامگذاری شاخه هفت لنگ و چهار لنگ- دشتک بختیاری

نام گذاری شاخه هفت لنگ وچهارلنگ

بهترین توصیفی که دراین زمینه دربین بررسی های مربوط به ایل بختیاری خوانده ام نوشته آقای اصغرکریمی درمجله هنرومردم شماره های 129و130سال 1352می باشد که شرح آن چنین است:

"براساس سنتی که درایل وجودداشته گردش حکومت بوسیله مالیات سرانه ای بوده است که ازدام داران می گرفتند، اقتصاد حکومت خان ها براساس همسن مالیات بود.این مالیان براساس میزان تولید فرآورده های دامی به نوع مراتع ووسعت آن وتعداد دام وتعداد نفراتی که درایل قدرت کارایی درامرتولید دام وپرورش آن داشته اند بستگی داشته، همه بختیاری راازلحاظ گرفتن مالیات به دوبخش تقسیم کرده بودند ازیک بخش که دام زیادتربه مراتب برترداشته اند مالیات بیشتری گرفته مبی شد وبخش دیگرمالیات کمتر.واحدگرفتم مالیات دامی دراین مبحث مادیان تعیین می شد چون هر مادیان چهارلنگ» چهارپا داشت برای هررأس مادیان سالانه مقداری پول از ده ریال تا 30ریال به معیارآن زمان دریافت می کردند،جدول اخذ مالیات به شرح زیربوده است .

4راس گاو =یک راس مادیان = 10ریال مالیات

4راس خر=1راس مادیان=10ریال مالیات

1راس مادیان=1راس مادیان=10ریال مالیات

چون یک راس مادیان برای گرفتن مالیات دامی به معنی چهارلنگ محسوب می شدند،افراد این منطقه که مشمول پرداخت این نوع مالیات بودند به چهارلنگ معروف شدند.

گروه دیگر که قدرت مالی کمتری داشتند همین مقدرامالیات رابه اندازه هفت لنگ مالیات می دادند یعنی دوراس مادیان (هشت لنگ) منهای یک لنگ یعنی هفت لنگ روی این اصل مردم این منطقه به نام هفت لنگ معروف شدندجدول زیراین طبقه بندی نشان می دادند:

7راس گاو = 1مادیان = 10ریال مالیات

7راس خر = 1مادیان = 10ریال مالیات

یک راس مادیان به ازای = هفت لنگ مادیان=10ریال مالیات

درمرود همین مالیات گرفتن خوانین به دلایل اساسی درخود ایل ونزدیکی ودوری طایفه ها به خوانین بین طوایف فرق می گذاشتند وبه بعضی امتیازی می دادند.

گرفتن مالیات توسط کلانتران ایل انجام می گرفت ودرعوض خود این کلانتران ازپرداختن مالیات معاف بودند."

درباره پیدایش هفت لنگ

کتاب وندیدات ازپند وهند نام برده است وهندوسند نیزبه معنی رود است.هندنیز دراثر کثرت استعمال تبدیل به هفت شده است که ازشماره های مقدس زرتشتیان می باشد همین کتاب از شانزدهمین کشوری که نام می برد وبلافاصله می گوید که این کشوررا اهورا آفریده وسرچشمه رود رنها یارنگ ها است (هرجاازرن یارنگ نام برده مقصود چشمه است ومی گوید مردم این سرزمین بدون شاه وبی سرپرست زندگی می کنند .اهرمن درآن سرما دیو آفریده است.مسلم است که دروندیدات هرجا که به هند اشازرهخ شده مقصود هندوستان نیست زیرا سرزمین اهورا آفریده خاص ایران است .مضافا" اینکه درهندوستان هفت رود مشخص وجودندراد که بیانگرویژگی آن باشد درحالیکه درمنطقه ای از خوزستان که بیشتر به خاک بختیاری معروف می شود رودخانه های هفت خانه دارد که به شرح زیر می باشند:

1- کارون 2- دز 3- کرخه 4- تاب 5- زهره 6- رود فرات 7-روددجله

که همین منطقه پانزدهمین کشور در وندید ات راتشکیل میدهد و کشور شانزدهم نیز منطقه شمالی وکوهستانی انست0این کشور به سرزمین رنگها معروف شده است.

شواهدی نیز وجوددارد که رنگ را مترادف آب ورود آورده اند.عثمان بختیاری می گوید:

رنگ چو خوردن گرفت لاله خودرنگ شش مه تنبول کرددارد دندان.

به نام هایی نیز برمی خوریم که همه معنی آب ورود می دهند مانند لنگد، ارنگ، ارند ، هرند که معنی همه آنها آب است زیرا هرکدام مناطق که بااین نامها نامیده شده اند دارای چشمه هایی هستند .مثل رنگرزان ازدهستان کاکاوند خرم آباد، رنگریزان ازدهستان سرشبو شهرستان سقز ولنگرکه دهی است ازپشتکوه شهرستان ساری، وبازهم لنگر که دهی است از دهستان شاندیزدرمشهد،لنگه دهی است ازدهستان سوس آباد شهرستان بیرجند ،لنگرود شهری است درگیلان، هرند رودی است که ازالبرز سرچشمه می گیرد، ارنکه کرج وارنکه رودبار وبسیاری ازاین اسامی که درگوشه وکنارایران وجوددارند وآب همه آنها ازچشمه وقنات تأمین می شود.لذا بطور یقین این نام ها رابه مناسبت آب چشمه وآب رود برآنها نهاده اند.به نظر می رسد که لنگ ، یا هفت لنگ ازهمین ویژگی نام گرفته که پیشینه آن بسته به هفت رود خوزستان باشد(منظورخوزستان بزرگ که بین النهرین شامل ان می شده است)

اگرهم شاخه ای ازبختیاری ها نام چهارلنگ برخودگذاشته اند، به دلیل وجود چهاررشته رودخانه به نام های کارون ، کرخه ، دز وبالاخره رودزرد درقلمرو آنهاست.بهرحال نظریه است که به ذهن متبادل گشته است وپرونده ایست که ازنظر تحقیقاتی گشوده شده واگربررسی هایی درباره آن انجام گیرد وبخشی ازگوشه تاریک تاریخ راروشن کند، بازدهی ارزش تلاش خودراپس داده است.

ایل بختیاری

ایل بختیاری به هفت لنگ وچهارلنگ تقسیم می شود.

1. هفت لنگ بختیاری مشتمل بر4طایفه بزرگ ازقرارذیل ک

1-1: دورکی[به 7طایفه تقسیم می شود]:زراسیوند، اسیوند، موری، قندعلی، بابا،عرب، آسترکی

1-1-1 زراسیوند:[به 2تیره تقسیم می شود]:سهی ، سزار،نورآباد

1-1-1-1 تیره سهی[به 2شعبه تقسیم می شود]:ایهاوند،کورکور

1-1-1-1-1 شعب ایهاند :احمد خسروی، توشمال ، عمله جات، چقاخورنشین،ایها، الاسوند، شهو،میر،زنبور

1-1-1-1-2 شعب کورکور: خدرسرخ ،خدری ،گرگه،باپیر،سیف الدین وند

1-1-1-2 تیره های سزارونورآباد شعبی ندارد.

1-1-2اسیوند[به5تیره تقسیم می شود]:بردین،پل،خواجه،گاودوش،سهماروند

1-1-3 موری[به4تیره تقسیم می شود]:بابائی،علی جان وند،بوری،بوری

1-1-4قندعلی[به 3تیره تقسیم می وشد]:خلیل وند،ورناصری، صالح باوری

1-1-5بابا[به3تیره تقسیم می شود]کشکی،سراج الدین وند، درویش آدینه

1-1-6[به2تیره تقسیم می شود]کنگرپر،اولاد علی بیک

1-1-7آسترکی[به 2تیره تقسیم می شود]:چاربری،گائیوند

1-2:دیناراتی مشتمل برچندین طایفه بزرگ است

1-2-1اورک[به11تیره تقسیم می شود]:خواجه،زنگی،قلعه سروی،غلام،موزرمویی، کشی خال،اولاد حاجی علی،غریبی، جلالی،ممسنی،چهاربتی چه

1-1-2طوایفی که [در]مال امیر سوسن سکنی دارند:[به 13تیره تقسیم می شود]:

نوروزی ،بویری،سرقلی،سعید،لجمیراورک،گورونی،شیخ عالی وند،شالومال،امیری،کورکور،؛عالی محمودی،علی محمدخانی،عالی محمودی علی مردان خانی،بندونی،شالوسکن گداربلوتک

1-3:طایفه بابادی[به 5تیره تقسیم می شود]: عالی انور،عکاشه،راکی،گله،ململی

1-3-1عالی انور[به 5تیره تقسیم می شود]:نفی عبدالله،عالیور،آرپنائی،میرقائد،رهزا

1-3-2عکاشه[به7تیره تقسیم می شود]:مراد،عالونی،چوی،شهروئی،کلاموئی،کله سن،سله چین

1-3-3راکی[به4تیره تقسیم می شود]:کلاوند،قاسم وند،ارزوئی وند،مدملیل

1-3-4گله[به 3تیره تقسیم می شود]:گله،پیدنی،احمدمحمودی

1-3-5ململی[به 7تیره تقسیم می شود]سله چین،کوروند،لمورچی،حلوائی،شهنی،نصیر،گمار

1-4:بختیاروند جانکی سردسیرطایف مخصوص تایع هفت لنگ[به 3طایفه تقسیم می شود]:بختیاروند،عالی جمالی،جانکی سردسیر

1-4-1بختیاروند[به 87تیره تقسیم می شود]:منجزی، علاء الدین وند، بلیوند،وه ناشی، استکی ،سرو،لروزئی، مشهد مرداسی

1-4-2عالی جمالی[به 2تیره تقسیم می شود]:جلیلی ،معموری،ریگی،بارزی،بروبر،هلوسعد،شیاسی،سوتک،بوگر

2. چهارلنگ بختیاری مشتمل بر5طایفه بزرگ ازقرار ذیل:

محمود صالح، کنرسی،موکوئی،زلقی،ممی وند

2-1: محمودصالح[به 8تیره تقسیم می شود]: اورش،مم جلالی،کاقلی،عادکار،آل داوود،آردپنائی،ممزائی

2-1-8ممزائی[به 16شعبه تقسیم می شود]:خلیل ،تساروند،دوریوند،فرخ وند،جمال وند،خون باوا،چهارپره،دریالائی،بدرفته،گوروئی، موزدمینی،اورک،بادا،هارونی،گشول،دودنگه

2-2-:کنرسی[به 24تیره تقسیم یم شود]:محمد جعفری،باباجعفری،عالی جعفری،غریب وند،هرکل،گشتیل،سندلی،ایش گشاس،گریجه،سیلان،جانکی گرمسیر،پوستین بکول،اسفرین،بوربرون،ورمحمید،استکی،عاشوروند،عالی وند،برون،تمبی،شیخ ،سهونی،زنگنه،گل گیری.

2-2-11طوایف جزوجانکی[به6شعبه تقسیم می شود]:مد،زنگنه،کردزنگنه،بلواسی،آل خورشید،مم بینی

2-2-22طایفه سهونی[به 6شعبه تقسیم می شود]:باورساد،حموله،کهیش،مترک،سنگی،ساد

2-3موکوئی[به 6تیره تقسیم می شود]شیخ سعید،پیرگوئی،خوی گوئی،دیویستی،شیاس،مهدور

2-4:زلقی[به 4تیره تقسیم می شود]:دوغ زنی،جاوند،میمون جائی،سادات

2-5: ممی وند[به 5تیره تقسیم می شود]:بسحاق،پولادوند،عبدال وند،حاجی وند،عیسی وند

2-5-1طایفه بسحاق[به 11شعبه تقسیم می شود]:بری،گرگیوند،جلیل وند،خانه قائدشهروسوند،ملک محمودیة،آیدنه وند،شهروسوند،خانه صلاتین،میزه وند،اتابک،صوفی

2-5-2طایفه پولادوند[به 5شعبه تقسیم می شود]: هیودی،سالروند،خانه جمالی،خانه قائد،گراوند

2-5-3طایفه عبدال وند[به 8شعبه تقسیم می شود]:گوشاردی،بیران وند،درویش،زیرن چقائی،تونی،ماهرودی،ده قاضی،چکان

2-5-4طایفه حاجی وند[به 4شعبه تقسیم می شود]: غالبی،زیرقائد،هیل هیل،الیاسی

2-5-5طایفه عیسی وند[به 7شعبه تقسیم می شود]:خانه قائد،گیروئی،ورکی،زیبائی،اواوی،گوروئی،جعفروند

خداداد خدادادی دشتکی

مر جنگه مر جنگه خدا دونه جنگ تفنگه

مَندیر (چشم انتظار)